Yeni başlayanlar için adım adım robots.txt üretici rehberi: Sitenizin crawl bütçesini verimli kullanın

Bir web sitesi sahibi olarak, sitenizin arama motorları tarafından nasıl keşfedildiğini ve dizinlendiğini kontrol etmek, dijital başarınız için kritik öneme sahiptir. Bu kontrolün temel taşlarından biri de robots.txt dosyasıdır. Özellikle yeni başlayanlar için karmaşık gibi görünse de, doğru anlaşıldığında ve uygulandığında sitenizin crawl bütçesini verimli kullanmanızı sağlayan güçlü bir araçtır. Bu rehberde, adım adım robots.txt dosyasını nasıl oluşturacağınızı, yöneteceğinizi ve böylece arama motoru optimizasyonu (SEO) çabalarınızı nasıl destekleyeceğinizi öğreneceksiniz.

Robots.txt Nedir ve Neden Önemlidir?

Robots.txt dosyası, web sitenizin kök dizininde bulunan ve arama motoru botlarına (Googlebot gibi) sitenizdeki hangi sayfa veya klasörlere erişip erişemeyeceklerini bildiren basit bir metin dosyasıdır. Bu dosya, robot dışlama protokolü (Robots Exclusion Protocol) olarak da bilinir ve robotların sitenizde nasıl gezinmeleri gerektiği konusunda yönergeler sunar. Bu direktifler sayesinde, botların yalnızca önemli içeriğinize odaklanmasını sağlayabilir, gereksiz veya hassas sayfaların taranmasını ve dizinlenmesini engelleyebilirsiniz.
Bu dosyanın önemi birkaç ana noktada toplanır:
* Crawl Bütçesi Yönetimi: Her sitenin belirli bir crawl bütçesi vardır, yani arama motorlarının sitenizde belirli bir zaman diliminde tarayacağı sayfa sayısı sınırlıdır. Robots.txt ile önemsiz sayfaları engellediğinizde, botlar zamanlarını ve sunucu kaynaklarınızı daha değerli sayfalarınız için kullanır. Bu, özellikle büyük siteler için hayati öneme sahiptir.
* Sunucu Yükünü Azaltma: Bazı botlar sitenizde çok sayıda istek göndererek sunucunuzu yorabilir. Robots.txt ile bu botların belirli alanlara erişimini kısıtlayarak sunucu yükünü hafifletebilirsiniz.
* Hassas Veri Koruması: Yönetici paneli, kullanıcıların özel bilgileri, şifre sıfırlama sayfaları gibi hassas veriler içeren alanların arama motorları tarafından taranmasını ve dizinlenmesini engelleyerek güvenliği artırabilirsiniz. Unutmayın ki bu, tam bir güvenlik önlemi değildir; sadece dizinlenmeyi engeller.
* SEO Performansı: Önemli sayfalarınızın hızlıca taranıp dizinlemeye alınması, SEO stratejinizin kritik bir parçasıdır. Robots.txt bu süreci optimize etmenize yardımcı olur.

Crawl Bütçesi ve Robots.txt İlişkisi

Crawl bütçesi, arama motorlarının belirli bir web sitesinde ne kadar zaman harcayacağını ve kaç sayfa tarayacağını belirten bir kavramdır. Bu bütçe, sitenizin büyüklüğü, popülerliği, güncellenme sıklığı ve sunucu performansı gibi faktörlere göre değişir. Küçük bir blog sitesinin, binlerce sayfalı bir e-ticaret sitesine göre daha düşük bir crawl bütçesi olması doğaldır.
Robots.txt'nin crawl bütçesi üzerindeki etkisi oldukça basittir: Botlar, engellediğiniz sayfalara veya dizinlere erişmeye çalışmakla zaman kaybetmezler. Bu, botların mevcut crawl bütçesini sitenizdeki gerçekten önemli ve taranması gereken sayfalara odaklamasını sağlar. Örneğin, bir test klasörünüz veya yönetici paneli sayfanız varsa, bu sayfaları robots.txt ile engellemek, arama motoru botlarının bu gereksiz sayfalarda zaman harcamak yerine, ürün sayfalarınız veya blog yazılarınız gibi değerli içeriklerinizi taramasını sağlar. Bu durum, yeni içeriklerinizin daha hızlı keşfedilmesi ve dizinleme sürecine girmesi anlamına gelebilir.

Robots.txt Dosyanızı Oluşturmaya Başlamadan Önce Bilmeniz Gerekenler

Robots.txt dosyasını oluşturmadan önce birkaç temel kuralı ve sözdizimini anlamak önemlidir. Dosyanızın doğru çalışması için bu bilgilere hakim olmanız gerekir.
* Konum: Robots.txt dosyası, web sitenizin kök dizininde (root directory) bulunmak zorundadır. Örneğin, `www.example.com` için dosya `www.example.com/robots.txt` adresinde erişilebilir olmalıdır. Yanlış bir konuma yerleştirilmesi durumunda, arama motoru tarayıcıları onu bulamaz ve direktiflerinizi uygulayamaz.
* Dosya Adı: Dosya adı her zaman küçük harflerle 'robots.txt' olmalıdır. 'Robots.txt' veya 'robots.TXT' gibi varyasyonlar çalışmayabilir.
* Sözdizimi Temelleri: Robots.txt basit bir metin dosyasıdır ve belirli kurallara uyan direktiflerden oluşur. Başlıca direktifler şunlardır:
* `User-agent`: Hangi arama motoru botuna (kullanıcı aracısı) hitap ettiğinizi belirtir. Örneğin, `User-agent: Googlebot` sadece Google'ın botları için geçerli kurallar demektir. `User-agent: *` ise tüm botlar için geçerli kuralları tanımlar.
* `Disallow`: Belirtilen kullanıcı aracısının erişmesini istemediğiniz URL'leri veya dizinleri engeller.
* `Allow`: Bir `Disallow` kuralı içinde olsa bile, belirli bir alt klasöre veya dosyaya erişime izin vermek için kullanılır.
* `Sitemap`: Site haritasınızın URL'sini arama motorlarına bildirir.

Temel Robots.txt Direktifleri

İşte en sık kullanılan robots.txt direktiflerine dair örnekler ve açıklamaları:
* Tüm Botları Engelleme (Genellikle Önerilmez):
```
User-agent: *
Disallow: /
```
Bu kural, tüm arama motoru tarayıcılarının sitenizdeki hiçbir sayfayı taramamasını söyler. Siteniz yapım aşamasındayken veya tamamen gizli tutulmak istendiğinde kullanılabilir, ancak canlı bir site için asla önerilmez.
* Belirli Bir Klasörü Engelleme:
```
User-agent: *
Disallow: /admin/
```
Bu kural, tüm botların `example.com/admin/` klasöründeki hiçbir şeye erişemeyeceğini belirtir. Bu, yönetici paneliniz gibi hassas alanlar için yaygın bir kullanımdır.
* Belirli Bir Sayfayı Engelleme:
```
User-agent: *
Disallow: /tesekkur-sayfasi.html
```
Bu kural, `example.com/tesekkur-sayfasi.html` adresindeki belirli bir sayfanın taranmasını engeller. Çoğunlukla "teşekkür sayfaları", "kayıt başarılı" sayfaları gibi dizinlemeye gerek olmayan sayfalar için kullanılır.
* Engellenen Bir Klasördeki İstisnaya İzin Verme:
```
User-agent: *
Disallow: /resimler/
Allow: /resimler/logo.png
```
Burada, `/resimler/` klasöründeki her şey engellenirken, `logo.png` adlı dosyanın taranmasına izin verilmektedir. `Allow` kuralı `Disallow` kuralından önce işlenir.
* Belirli Bir Botu Engelleme:
```
User-agent: Bingbot
Disallow: /
```
Bu kural sadece Bingbot'un (Bing arama motorunun botu) sitenizi taramasını engellerken, diğer botlar için herhangi bir kısıtlama getirmez.
* Site Haritası Bildirimi:
```
User-agent: *
Disallow: /wp-admin/
Sitemap: https://www.example.com/sitemap.xml
```
`Sitemap` direktifi, arama motoru tarayıcılarına site haritasınızın nerede olduğunu söyler. Bu, sitenizdeki tüm önemli sayfaların kolayca keşfedilmesini sağlar ve crawl bütçesinin etkin kullanılmasına yardımcı olur. Birden fazla site haritanız varsa, birden fazla `Sitemap` direktifi ekleyebilirsiniz. Daha fazla bilgi için `/makale.php?sayfa=site-haritasi-olusturma-rehberi` makalemizi inceleyebilirsiniz.

Adım Adım Robots.txt Üretici Süreci (Manuel Yaklaşım)

Şimdi, kendi robots.txt dosyanızı nasıl oluşturacağınızı adım adım inceleyelim. Otomatik bir "robots.txt üretici" kullanmak yerine, bu süreci manuel olarak anlamak, size daha fazla kontrol ve esneklik sağlayacaktır.

Adım 1: İhtiyaçlarınızı Belirleyin

İlk olarak, sitenizdeki hangi sayfaların veya klasörlerin taranmasını istemediğinizi net bir şekilde belirleyin. Bu, genellikle şunları içerir:
* Yönetici paneli sayfaları (örn. `/wp-admin/`, `/yonetim/`)
* Giriş veya kayıt sayfaları (kullanıcı deneyimi için önemli olsa da, genellikle arama sonuçlarında görünmeleri gerekmez)
* Arama sonuç sayfaları (içerik kalitesi düşük olabilir ve yinelenen içerik sorunlarına yol açabilir)
* Teşekkür veya onay sayfaları
* Test ortamları veya geliştirme aşamasındaki sayfalar
* Kullanıcı profilleri veya özel veriler içeren sayfalar (URL yapınıza bağlı olarak)
* Düşük değerli veya yinelenen içeriğe sahip sayfalar
Aynı zamanda, sitenizde mutlak suretle taranmasını ve dizinlemeye alınmasını istediğiniz ana içerik sayfalarınızı (ürünler, hizmetler, blog yazıları, hakkımızda sayfaları) da göz önünde bulundurun.

Adım 2: Dosyanızı Oluşturun

Basit bir metin editörü (Notepad, Sublime Text, VS Code vb.) kullanarak yeni bir dosya açın. İçeriğini yukarıda bahsedilen direktifleri kullanarak oluşturun. En iyi uygulama, genel bir `User-agent: *` ile başlayıp, tüm botlar için geçerli genel kurallarınızı belirlemektir. Daha sonra, belirli botlar için özel kurallar eklemeniz gerekiyorsa, ayrı `User-agent` blokları oluşturabilirsiniz.
Örnek bir robots.txt içeriği:
```
User-agent: *
Disallow: /wp-admin/
Disallow: /wp-includes/
Disallow: /wp-content/plugins/
Disallow: /wp-content/themes/*.php
Disallow: /search/
Disallow: /tag/
Allow: /wp-content/uploads/
Sitemap: https://www.example.com/sitemap.xml
Sitemap: https://www.example.com/sitemap-pages.xml
```
Bu örnek, WordPress tabanlı bir site için tipik engellemeleri ve site haritası bildirimini göstermektedir. `/wp-content/uploads/` klasörüne `Allow` direktifi eklenmesi, görsellerin taranmasını sağlamak için önemlidir, çünkü genellikle görseller arama motoru sonuçlarında yer alabilir.

Adım 3: Dosyayı Yükleyin

Oluşturduğunuz `robots.txt` dosyasını sitenizin kök dizinine yüklemeniz gerekmektedir. Bu işlemi genellikle FTP/SFTP istemcisi (FileZilla gibi) veya hosting kontrol panelinizdeki (cPanel, Plesk vb.) dosya yöneticisi aracılığıyla yapabilirsiniz. Dosyayı doğrudan `public_html` veya `www` gibi ana klasöre yüklediğinizden emin olun. Yükledikten sonra, `https://www.example.com/robots.txt` adresine giderek dosyanın erişilebilir olduğunu kontrol edin.

Adım 4: Test Edin ve Doğrulayın

Robots.txt dosyanızı yükledikten sonra, doğru çalıştığından emin olmak için test etmeniz kritik öneme sahiptir. Google Search Console (GSC), bunun için mükemmel bir araç sunar. GSC'ye giriş yapın, sitenizi seçin ve sol menüden "Ayarlar" altında "Tarayıcılar" bölümünden "Robots.txt sınayıcı" (Robots.txt Tester) aracını bulun.
Bu araç sayesinde, robots.txt dosyanızın Googlebot tarafından nasıl yorumlandığını görebilirsiniz. Belirli bir URL girerek, bu URL'nin taranmasının engellenip engellenmediğini anında kontrol edebilirsiniz. Herhangi bir hata veya beklenmedik engelleme olup olmadığını düzenli olarak kontrol etmek, web sitesi optimizasyonunuz için çok önemlidir.

Sık Yapılan Robots.txt Hataları ve Kaçınma Yolları

Robots.txt basit bir dosya olsa da, yanlış yapılandırılması ciddi SEO sorunlarına yol açabilir. İşte sık yapılan bazı hatalar:
* Önemli Sayfaları Engellemek: En yaygın ve en tehlikeli hata budur. Yanlışlıkla ürün sayfalarınızı, blog yazılarınızı veya ana sayfalarınızı engellemek, arama motorlarının bu sayfaları bulmasını ve dizinlemeye almasını engeller, bu da sıralamalarda büyük düşüşlere neden olabilir. Daima test edin!
* Yanlış Sözdizimi Kullanmak: Boşluk hataları, yanlış direktif adları veya eksik karakterler dosyanın doğru yorumlanmasını engelleyebilir. Her kuralın doğru bir şekilde yazıldığından emin olun.
* Çok Fazla veya Çok Az Şey Engellemek: Çok fazla engelleme, önemli sayfaların gözden kaçmasına neden olabilir. Çok az engelleme ise crawl bütçesinizin verimsiz kullanılmasına ve gereksiz sayfaların taranmasına yol açar.
* Disallow ile Dizinlemenin Tamamen Kaldırılmadığını Anlamamak: `Disallow` direktifi bir sayfanın taranmasını engeller, ancak mutlaka dizinlemesini engellemez. Eğer başka siteler o sayfaya link veriyorsa, sayfa yine de arama sonuçlarında görünebilir (başlıksız veya açıklamasız bir şekilde). Bir sayfanın tamamen dizinlemeden çıkarılmasını istiyorsanız, `` etiketini kullanmanız gerekir.
* Dosyayı Güncellememek: Siteniz büyüdükçe veya yapısı değiştikçe robots.txt dosyanızı da güncellemeyi unutmayın. Yeni eklenen bir bölüm veya eski bir bölüm için kuralları gözden geçirin.

Etkili Robots.txt Yönetimi için İpuçları

* Minimalist Olun: Sadece gerçekten engellemeniz gereken URL'leri veya dizinleri engelleyin. Şüpheniz varsa, engellemeyin.
* Duyarlı Olun: Sitenizde önemli bir değişiklik yaptığınızda (yeni bir bölüm, URL yapısı değişikliği vb.), robots.txt dosyanızı gözden geçirin ve gerektiğinde güncelleyin.
* Test Edin, Test Edin, Test Edin: Google Search Console'daki Robots.txt Sınayıcı aracını düzenli olarak kullanarak dosyanızın beklendiği gibi çalıştığından emin olun.
* Site Haritanızı Ekleyin: Site haritasınızın URL'sini her zaman robots.txt dosyanıza ekleyin. Bu, arama motorlarının sitenizi daha verimli bir şekilde keşfetmesine yardımcı olur. `/makale.php?sayfa=arama-motoru-optimizasyonu-temelleri` makalemizde de belirttiğimiz gibi, bu tür teknik detaylar genel SEO stratejinizin önemli bir parçasıdır.
* Yorum Kullanın: Karmaşık bir robots.txt dosyanız varsa, `#` karakterini kullanarak yorumlar ekleyin. Bu, daha sonra hangi kuralın ne için olduğunu hatırlamanıza yardımcı olur.

Sonuç

Robots.txt dosyası, her web sitesi için küçük ama son derece etkili bir SEO aracıdır. Yeni başlayanlar için bile kolayca oluşturulabilir ve yönetilebilir. Crawl bütçesinizi verimli kullanmak, sunucu kaynaklarınızı korumak ve en önemlisi, sitenizin önemli içeriğinin arama motorları tarafından doğru bir şekilde taranmasını ve dizinlemeye alınmasını sağlamak için bu dosyanın doğru bir şekilde yapılandırılması hayati öneme sahiptir. Bu rehberdeki adımları izleyerek ve sık yapılan hatalardan kaçınarak, sitenizin arama motorları karşısındaki performansını önemli ölçüde iyileştirebilirsiniz. Unutmayın, web sitesi optimizasyonu sürekli bir süreçtir ve robots.txt de bu sürecin ayrılmaz bir parçasıdır.