Robots.txt dosyasındaki disallow komutuyla crawl budget'ı verimli kullanma stratejileri.

Bir SEO editörü olarak, web sitelerinin arama motorlarındaki görünürlüğünü artırmak ve dolayısıyla potansiyel gelirlerini maksimize etmek için birçok farklı faktörü göz önünde bulundururuz. Bu faktörler arasında crawl budget (tarama bütçesi) yönetimi, çoğu zaman göz ardı edilse de, sitenizin arama motorları tarafından ne kadar etkili bir şekilde taranıp dizine eklendiğini doğrudan etkileyen kritik bir unsurdur. Özellikle Google AdSense gibi reklam platformlarından gelir elde eden yayıncılar için, sitenin önemli sayfalarının hızlı ve düzenli bir şekilde taranıp dizine eklenmesi, reklam gösterimlerinin ve dolayısıyla gelirin sürekliliği açısından hayati öneme sahiptir. Bu makalede, robots.txt dosyasındaki `Disallow` komutunu stratejik olarak kullanarak crawl budget'ı nasıl verimli hale getirebileceğinizi derinlemesine inceleyeceğiz.

Crawl Budget Nedir ve Neden Önemlidir?

Crawl budget, arama motoru botlarının (örneğin Googlebot) belirli bir web sitesinde belirli bir süre içinde tarayabileceği URL sayısını ifade eder. Her sitenin boyutu, yapısı, link profili ve sunucu yanıt hızı gibi faktörlere bağlı olarak farklı bir tarama bütçesi vardır. Googlebot, enerjisini ve zamanını sınırlı bir şekilde kullanır. Bu bütçe, her siteye eşit dağıtılmaz; daha büyük, daha popüler, daha sık güncellenen ve iyi performans gösteren siteler genellikle daha büyük bir bütçeye sahip olur.
Peki, crawl budget neden bu kadar önemlidir?
1. Dizinleme Hızı ve Kapsamı: Tarama bütçeniz verimli kullanılmazsa, önemli yeni sayfalarınızın veya güncellenmiş içeriklerinizin arama motorları tarafından hızlıca keşfedilip dizine eklenmesi gecikebilir. Bu durum, özellikle haber siteleri veya sık güncellenen e-ticaret siteleri için kritik bir dezavantajdır.
2. Kaynak Verimliliği: Arama motorları botları sitenizi tararken sunucu kaynaklarınızı kullanır. Verimsiz tarama, sunucunuz üzerinde gereksiz yüke neden olabilir, bu da sitenizin yavaşlamasına ve hatta aşırı yüklenmelerde çökmesine yol açabilir. Bu durum, hem kullanıcı deneyimini hem de arama motoru sıralamalarını olumsuz etkiler.
3. SEO Stratejisi Etkinliği: Tarama bütçesi yönetimi, SEO çabalarınızın odak noktasını belirlemenize yardımcı olur. Botların enerjisini, gerçekten değer katan ve dizine eklenmesi gereken sayfalara yönlendirmek, genel SEO stratejisinizin başarısı için temeldir.

Robots.txt Dosyasının Temel İşlevi ve Disallow Komutu

`robots.txt` dosyası, bir web sitesinin kök dizininde yer alan ve arama motoru botlarına sitenizdeki hangi URL'leri tarayabilecekleri veya tarayamayacakları konusunda talimatlar veren basit bir metin dosyasıdır. Bu dosya, site sahibine botların site üzerindeki davranışlarını kontrol etme yeteneği sunar.
`Disallow` komutu, `robots.txt` dosyasının en sık kullanılan direktiflerinden biridir. Bu komut, belirtilen botun (veya tüm botların) belirli bir dizini veya dosyayı taramasını engeller.
Sözdizimi:
```
User-agent: *
Disallow: /admin/
```
Yukarıdaki örnekte, `User-agent: *` tüm arama motoru botları için geçerli olduğunu belirtirken, `Disallow: /admin/` komutu, botların `/admin/` dizini altındaki hiçbir içeriği taramamasını söyler.
Unutulmamalıdır ki `robots.txt` bir "rica" dosyasıdır, bir "zorunluluk" dosyası değildir. Çoğu iyi niyetli arama motoru botu bu kurallara uysa da, kötü niyetli botlar veya tarayıcılar bu kuralları görmezden gelebilir. Ayrıca, `Disallow` komutu bir URL'nin taranmasını engellerken, o URL'nin arama sonuçlarında görünmesini tamamen engellemez. Başka sitelerden gelen bağlantılar veya site haritası aracılığıyla Google hala bir sayfanın varlığını keşfedebilir ve onu dizine ekleyebilir, ancak içeriğini tarayamaz. Bir sayfanın tamamen dizinden çıkarılmasını sağlamak için `noindex` meta etiketi veya `X-Robots-Tag` kullanımı daha etkili bir yöntemdir.

Disallow Komutunu Akıllıca Kullanarak Crawl Budget'ı Optimize Etme Stratejileri

`Disallow` komutunu doğru kullanarak, arama motoru botlarının crawl budget'ını değerli sayfalarınıza yönlendirebilir ve site performansını artırabilirsiniz. İşte bazı stratejiler:

1. Gereksiz Sayfaları Engelleme

Web sitenizde arama motorlarının dizine eklemesini istemediğiniz veya kullanıcılar için düşük değer taşıyan birçok sayfa olabilir. Bu sayfaları engellemek, botların zamanını daha faydalı içeriklere harcamasını sağlar.
* Yönetici Paneli ve Giriş Sayfaları: `admin`, `login`, `panel`, `dashboard` gibi dizinler ve dosyalar genellikle hassas bilgiler içerir ve arama motorları tarafından dizine eklenmemelidir.
* `Disallow: /admin/`
* `Disallow: /login.php`
* Arama Sonuç Sayfaları: Sitenizdeki iç arama sonuç sayfaları genellikle tekrarlayan veya düşük içerik kalitesine sahip içerikler üretir. Bunları engellemek, crawl budget'ı korur.
* `Disallow: /arama/`
* `Disallow: /search/`
* Filtreleme ve Sıralama Sayfaları: E-ticaret sitelerinde ürünleri filtrelemek veya sıralamak için kullanılan parametreli URL'ler genellikle çok sayıda benzer sayfa oluşturur. Bu sayfaların dizine eklenmesi gereksizdir ve tarama bütçesini tüketir.
* `Disallow: /*?filter=*`
* `Disallow: /*?sort=*`
* Test ve Geliştirme Sayfaları: Canlı yayına almadığınız, test amaçlı oluşturulmuş sayfaları veya dizinleri engellemek önemlidir.
* `Disallow: /test/`
* `Disallow: /dev/`
* Eski veya Düşük Kaliteli İçerik: Artık güncel olmayan, düşük etkileşimli veya eski kampanyalara ait sayfalar, site ziyaretçileri için değer taşımayabilir ve arama motoru botlarının zamanını boşa harcamasına neden olabilir. Bu tür içerikleri ya güncelleyin, ya kalıcı olarak kaldırın (301 yönlendirmesi ile) ya da `Disallow` ile taramasını engelleyin. Ancak burada dikkatli olmak gerekir; bazen eski içerik hala trafik çekebilir, bu yüzden analitik verileri kontrol etmek önemlidir.

2. Tekrarlanan İçeriği Yönetme

URL parametreleri nedeniyle oluşan tekrarlanan içerikler, crawl budget'ının en büyük düşmanlarından biridir.
* Kategori ve Etiket Sayfaları: Blog sitelerinde aynı içeriğe birden fazla kategoride veya etiket altında yer vermek, tekrarlanan içerik sorununa yol açabilir. Eğer kategori ve etiket sayfalarınızın benzersiz ve değerli içeriği yoksa, taramalarını engelleyebilirsiniz. Genellikle `rel="canonical"` etiketi veya Google Search Console'daki URL parametre işleme aracı tercih edilir, ancak `robots.txt` de bir seçenek olabilir.
* `Disallow: /etiketler/`
* `Disallow: /kategori/kitaplar/?sayfa=2` (eğer sayfalama da tekrara neden oluyorsa)

3. Düşük Değerli Kaynakları Engelleme (Dikkatli Olun!)

Bazı durumlarda, arama motorlarının taramasını istemediğiniz belirli dosya türleri veya kaynaklar olabilir.
* PDF'ler, DOC'lar, ZIP'ler: Eğer bu dosyalar sitenizin ana içeriği için kritik değilse ve arama sonuçlarında doğrudan listelenmesini istemiyorsanız, taramalarını engelleyebilirsiniz.
* `Disallow: /*.pdf$`
* `Disallow: /*.zip$`
* Medya Dosyaları: Genellikle resimlerin taranması ve dizine eklenmesi istenir, ancak bazı durumlarda (örneğin filigranlı veya düşük çözünürlüklü önizleme resimleri) bunların taranmasını engelleyebilirsiniz.
* `Disallow: /images/thumbnails/`
* CSS ve JavaScript Dosyaları: Önemli uyarı: Google artık web sayfalarını bir kullanıcı gibi işlediği için, sitenizin düzenini ve işlevselliğini oluşturan CSS ve JavaScript dosyalarının taranmasını şiddetle tavsiye eder. Bu dosyaların engellenmesi, Google'ın sayfanızı doğru bir şekilde render etmesini ve mobil uyumluluğunu, kullanılabilirliğini değerlendirmesini engelleyebilir. Bu nedenle, CSS ve JS dosyalarını `Disallow` ile engellemekten kesinlikle kaçınmalısınız, aksi takdirde sıralamalarınız ciddi şekilde etkilenebilir. Yalnızca çok özel durumlarda, örneğin sitenizin bir bölümünde kullanılan eski, gereksiz ve sayfayı bozan bir JS dosyası varsa ve bunun taramasını engellemek istiyorsanız bu yola başvurulur.

4. Sunucu Yükünü Azaltma ve Hız Optimizasyonu İlişkisi

`Disallow` komutları, özellikle büyük sitelerde, botların gereksiz yere sunucu kaynaklarınızı tüketmesini engeller. Bu da sunucu yükünü azaltır, sitenizin yanıt süresini iyileştirir ve dolayısıyla genel site performansını artırır. Hızlı bir site, hem kullanıcı deneyimi hem de arama motoru sıralamaları için bir artıdır.

Yanlış Disallow Kullanımının Potansiyel Riskleri

`Disallow` komutu güçlü bir araç olsa da, yanlış kullanımı ciddi SEO sorunlarına yol açabilir:
* Önemli İçeriği Engelleme: Dizine eklenmesini istediğiniz değerli içeriği yanlışlıkla engellemek, o içeriğin arama sonuçlarında görünmesini engeller ve potansiyel trafik ile geliri kaybetmenize neden olur.
* Kritik Kaynakları Engelleme: Daha önce de belirtildiği gibi, CSS ve JavaScript dosyalarını engellemek, Google'ın sitenizi doğru bir şekilde yorumlamasını engeller ve sıralamanıza zarar verebilir.
* Dizinleme Olmadan Tarama Engelleme: Bir sayfanın `robots.txt` ile taranmasını engellemek, o sayfanın dizinden çıkarılacağı anlamına gelmez. Eğer sayfa zaten dizine eklenmişse ve başka sitelerden bağlantılar alıyorsa, Google o sayfanın varlığını bilmeye devam edebilir ve hatta arama sonuçlarında gösterebilir, ancak içeriğini tarayamadığı için "açıklama yok" gibi bir metinle görünebilir. Bir sayfayı tamamen dizinden çıkarmak için `/makale.php?sayfa=noindex-etiketinin-kullanimi` gibi bir makalede bahsedilen `noindex` etiketini kullanmanız gerekir.

AdSense ve Crawl Budget İlişkisi

Google AdSense yayıncıları için crawl budget yönetimi doğrudan gelirle ilişkilidir. Arama motorları botları sitenizdeki yeni veya güncellenmiş sayfaları ne kadar hızlı tarar ve dizine eklerse, o sayfaların arama sonuçlarında görünme olasılığı o kadar artar. Daha fazla görünürlük, daha fazla organik trafik ve dolayısıyla daha fazla sayfa görüntülemesi anlamına gelir. Her sayfa görüntülemesi, reklam gösterimi için bir fırsattır ve AdSense gelirinizin temelini oluşturur.
Eğer crawl budget'ınız gereksiz sayfaları taramakla harcanırsa, değerli içeriklerinizin dizinleme süreci yavaşlar veya hiç gerçekleşmeyebilir. Bu durum, potansiyel reklam gösterimlerini ve kazancınızı doğrudan etkiler. Bu nedenle, AdSense geliri elde eden siteler için robots.txt dosyasını stratejik bir şekilde yapılandırmak, uzun vadeli başarı ve gelir istikrarı için vazgeçilmezdir.

Alternatif ve Tamamlayıcı Yöntemler

`robots.txt` `Disallow` komutu tek başına bir çözüm değildir ve diğer SEO teknikleriyle birlikte kullanılmalıdır:
* Noindex Meta Etiketi: Bir sayfanın taranmasını engellemek yerine, arama motorlarının o sayfayı dizine eklemesini tamamen engellemek istiyorsanız, sayfanın `` bölümüne `` etiketini eklemelisiniz. Bu, sayfanın taranmasına izin verir ancak dizinlenmesini engeller.
* Rel="canonical" Etiketi: Tekrarlanan içerik sorununu çözmek için, birden fazla benzer URL'den birini "ana" URL olarak işaretlemek için bu etiketi kullanabilirsiniz.
* Google Search Console URL Parametre İşleme Aracı: Google Search Console'da, belirli URL parametrelerinin arama motorları tarafından nasıl işlenmesi gerektiğini belirleyebilirsiniz. Bu, özellikle filtrelenmiş veya sıralanmış sayfalar için crawl budget'ı verimli kullanmada etkili bir yöntemdir.
* XML Site Haritaları: Sitenizin tüm önemli URL'lerini içeren bir XML site haritası oluşturmak ve bunu Google Search Console'a göndermek, arama motorlarının değerli sayfalarınızı keşfetmesini kolaylaştırır ve dizinleme sürecini hızlandırır. Bu, `/makale.php?sayfa=site-haritasi-olusturma-rehberi` gibi bir rehberde ayrıntılı olarak açıklanabilir.

İzleme ve Analiz

`robots.txt` değişikliklerinin etkilerini anlamak için sürekli izleme ve analiz yapmanız çok önemlidir.
* Google Search Console: Google Search Console'daki "Ayarlar" > "Tarama İstatistikleri" bölümü, Googlebot'un sitenizi nasıl taradığını gösteren değerli veriler sunar. Taranan sayfa sayısı, günlük KB değeri ve yanıt süresi gibi metrikleri düzenli olarak kontrol etmelisiniz. Ayrıca "Tarayıcılar" raporu, engellenen URL'lerinizi kontrol etmenizi sağlar.
* Sunucu Günlük Dosyaları (Log Files): Sunucu günlük dosyalarını analiz etmek, Googlebot'un sitenizin hangi bölümlerini ne sıklıkta ziyaret ettiğini, hangi hatalarla karşılaştığını ve tarama bütçenizi nasıl kullandığını daha derinlemesine anlamanıza yardımcı olur.

Sonuç

`robots.txt` dosyasındaki `Disallow` komutu, arama motoru botlarının crawl budget'ını stratejik olarak yönetmek ve sitenizin SEO stratejisini optimize etmek için güçlü bir araçtır. Gereksiz veya düşük değerli sayfaların taranmasını engelleyerek, botların enerjisini en önemli içeriklerinize odaklamasını sağlarsınız. Bu, sitenizin daha hızlı dizine eklenmesine, sunucu kaynaklarının daha verimli kullanılmasına ve genel site performansının artırılmasına yardımcı olur. Unutmayın ki, özellikle Google AdSense gibi reklam platformlarından gelir elde eden siteler için, verimli bir crawl budget yönetimi, daha fazla organik trafik ve dolayısıyla daha yüksek reklam gelirleri anlamına gelir. Ancak, `Disallow` komutunu kullanırken dikkatli olmalı, önemli içeriği veya kritik kaynakları yanlışlıkla engellemekten kaçınmalısınız. Doğru kullanım ve sürekli izleme ile robots.txt, dijital varlığınızın başarısı için vazgeçilmez bir müttefikiniz olacaktır.